شیر شتر و پروتئین ها

شیر شتر و پروتئین ها

شیر شتر و پروتئین ها

شير مايعی يگانه و منحصربه فردی برای نوزاد پستانداران است که نيازهای تغذيه ای آنها را در هر گونه به صورت کامل برطرف میکند.شير دارای عناصر غذايی محافظ ايمنولوژيکی و فعال زيستی برای نوزادان و بالغين است.در این مقاله به بررسی شیر شتر و پروتئین ها می پردازیم.

شير شتر بخش قابل توجهی از نيازهای تغذيه ای روزانه انسان را در مناطق بيابانی تامين میکند. يکفنجان شير شتر برابر با 245 ميلی ليتر است که به عنوان يک استاندارد در ايالات متحده برایمقايسه مقدار مصرف مورد استفاده قرار میگيرد. حداقل نياز روزانه نسبت به کلسيم يا فسفر به راحتی توسط 5/2 و 4  فنجان شیر تامین میشود.

شیر شتر و پروتئین هایش
شیر شتر و پروتئین ها

شير شتر به دليل داشتن آهن، در نوزادان عارضه کم خونی هيپوکروم 1 را کمتر ايجاد میکند. اين شير برای تقويت عضله قلب کودکان و جلوگيری از ابتلا به بسياری از انواع سرطان ها مفيد است. استفاده از شير شتر در وعده های غذايی روزانه به منطور درمان زخم معده، زخم دوازدهه، آب آوردگی مفاصل،. بيماری های طحال، يرقان، سل، ترميم زخم ها، تنگی نفس و بيماری های سرطانی توصيه میشود. شير حاوی پروتئين های محافظتی شامل ترکيبات آنتی بادی و غيرآنتی بادی مثل ليزوزيم 2، لاکتوفرين و لکوسيت ها است. غلظت پروتئين های دفاعی بسته به عوامل مختلفی از جمله گونه، نيازهای فرزندان و همچنين رشد و دستگاه گوارش و محيط متفاوت است.

 

شير علاوه بر پروتئين های محافظتی دارای کازئين 3 ، آلفالاکتالبومين 4 ، بتالاکتوگلوبولين 5 و… است. ممکن است پپتيدهای زيست فعال ديگر بواسطه هضم پروتئين های شير توسط آنزيم های پروتئوليتيک در دستگاه گوارش حاصل شوند که نقش های فيزيولوژيکی از جمله ويژگی های شبه اپيوئيدی 6 ، تحريک کننده سيستم ايمنی، فعاليت ضد فشار خون و افزايش توانايی جذب کلسيم را دارند.

 

 ترکيب و ارزش غذايی شير شتر

شیر شتر و پروتئین ها
شیر شتر و پروتئین ها

شير شتر نرمال به رنگ سفيد و کف آلود است. مزه اين شير بسته به تغذيه شتر دارد، در صورتی که از درختچه ها و گياهان خاص مناطق خشک تغذيه کرده باشد شورمزه و اگر از علوفه سبز تغذيه کرده باشد دارای مزه شيرين است.

تفاوت شير شتر و ساير گونه ها

محتوای پروتئين شير شتر کازئين 1 و شير گاو کاملا مشابه است، اما بخش پروتئينی آب پنير 2 در شير شتر بالاتر است. نسبت پروتئين آب پنير به کازئين در شير شتر بالاتر از گاو و کمتر از شير انسان است، که اين توضيح دليل نرمتر بودن لخته شير شتر نسبت به شير گاو است.

چربی و لاکتوز شير شتر نسبت به شير گاو کمتر و انسولين آن بيشتر است در نتيجه گزينه مناسبی برای افراد ديابتی، رژيمی و حساس به لاکتوز 3 میباشد. توليد شير توسط شتر به مراتب بهتر از توليد شير توسط گاوهای مناطق خشک و کويری است.

 

مقدار کلرايد شير شتر اندکی بيشتر از شير ساير گونه هاست که میتواند در اثر تغذيه شتر از علوفه متفاوت باشد . نقطه انجماد شیر شتر بین 61/0- و 57/0- درجه سانتیگراد است که این میزان در شیر گاو کمتر است.غلضت سیترات  شیر شتر ( 128 میلی گرم در هر 100 میلی لیتر شیر شتر ) پایین تر از شیر گاو( 160 میلی گرم  در هر 100 میلی لیتر شیر گاو ) است که اين ميزان کم باعث شده شير شتر غذايی عالی در زمينه خواص دارويی داشته باشد، به اين  دليل که فعاليت لاکتوفرين با کاهش سطح سيترات افزايش میيابد.

 

شير شتر سرشار از روی 1, مس 2 ، منگنز 3 و از لحاظ ميزان آهن 4 ومس نسبت به شير گاو غنیتر است. ميزان کلسيم 5 به فسفر 6 شیر شتر 5/1 است که این نسبت در شیر گاو و انسان به ترتیب 29/1 و 1/2 است. هر لیتر شیر حاوی 665 کیلو کالری  و هر لیتر شیر گاو 701 کیلو کالری انرژی دارد. مقدار اسيد آمينه های ضروری پروتئين های شير شتر در حد نياز يا حتی بالاتر از نياز انسان است، در نتيجه اين شير دارای ارزش غذايی کافی در رژيم های انسانی است.

 

مقدار سديم، پتاسيم، آهن، مس، منگنز، نياسين و ويتامين C شير شتر بالاتر از شير گاو، در صورتی که ريبوفلاوين 7 ، تيامين 8 ، ويتامين B12 ، اسيد پانتوتنيک 9 ، ويتامين A ، ليزين 10 و تريپتوفان 11 شير شتر پايينتراز شير گاو است.

 

 عملکرد و ساختار پرتئينهای محافظتی شير شتر و تفاوت ميزان آنها در شير شتر و شير ساير گونه ها

ايمنوگلوبولين ها: ساختار و عملکرد

ايمنوگلوبولين ها به عنوان آنتیبادی ها شناخته شده اند که در سرم خون يا مايعات بدن حيوان يا انسان در پاسخ به آنتیژن های خاص، ويروس، باکتری و … توليد میشوند. ايمنوگلوبولين 12 ها در 5 کلاس طبقه بندی میشوند: D, G ,A ,M ,E غلظت ايمنوگلوبولينها در شير بسته به فاکتورهايی مثل مرحلهی شيردوشی، وضعيت سلامت حيوان و گونه متفاوت است .  Ig A در سرم خون و شير غالب است. شير شتر حاوی بالاترين سطح ايمنوگلوبولين G نسبت به شير گاو، بوفالو، بز و انسان است.

 لاکتوفرین

لاکتوفرين، لاکتوترانسفرين هم ناميده میشود که يک گليکوپروتئين متعلق به خانواده ترانسفرين است. بيشتر لاکتوفرين ها برای ذخيره يا انتقال آهن مورد نياز هستند. مطالعات مختلف نشان داده که غلظت لاکتوفرين شير شتر به طور گسترده ای در شير نرمال متغير است. اين تنوع عمدتا در اثر تفاوت در دوره شيردهی، رژيم غذايی، تعداد نمونه های آناليز شده، نژادها و روش تجزيه و تحليل دارد.

بالاترين سطح لاکتوفرين در شير شتر و پايين ترين ميزان آن مربوط به شير ميمون است .

شير شتر حاوی سطح بالايی از لاکتوفرين در مقايسه با ساير گونه ها به جز شير انسان است.

لیزوزوم

ليزوزيم در ترشحاتی چون شير، اشک، ترشحات بينی، ادرار و … وجود دارد. مطالعات ايمنولوژيک که روی شباهت ژنتيکی ليزوزيم شير گاو و شتر انجام شده است، نشان دهنده تفاوت ساختار ليزوزيم در دو حيوان است . غلظت ليزوزيم در شير شتر پايينتر از شير انسان، ميمون وماديان است. غلظت ليزوزيم در شير بسته به دوره شيردهی و وضعيت سلامت حيوان متفاوت است و هم زمان با عفونت پستانی افزايش می یابد.

 

اثر حرارت بر روی پرتئين های محافظتی مثل ايمنوگلوبولين ها، ليزوزيم ها و لاکتوفرين        

نتايج حاصله برای نمونه های شير خامی که تحت حرارت های 65، 75، 85 ، 100 درجه سانتیگراد به مدت 30 دقیقه بودند ، به شرح زیر است:

 

در شيری که به مدت 30 دقيقه تحت حرارت 65 درجه سانتيگراد بود، اثر مشخصی بر ليزوزيم ها و لاکتوفرين ها نداشت، اما کاهش فعاليت مشخصی در Ig G مشاهده شد. کل فعاليت Ig G در شير بوفالو و گاو از بين رفت در حالی که فقدان فعاليت Ig G  68/7 % بود. در نمونه هايی که برای شير شتر تحت حرارت 85 درجه سانتيگراد به مدت 30 دقيقه بودند، کل فعاليت لاکتوفرين در هر سه نوع شير کاهش يافت که اين کاهش فعاليت به ترتيب در نمونه ای شير گاو، بوفالو و شتر بيشتر بود.

 

نتيجه گيری کلی دال بر مقاومتر بودن پروتئين های محافظتی شير شتر نسبت به شير گاو و بوفالو بود. اين مقاومت بدين ترتيب است:

IgG  < لاکتوفرين < ليزوزيم

خواص ضد ميکروبی پروتئين های زيست فعال  شيرشتر

شیر شتر و پروتئین ها
شیر شتر و پروتئین ها

 خواص باکتریایی

شير شتر خاصيت باکتريواستاتيک عليه باکتریهای گرم مثبت و گرم منفی دارد. اثر ضدباکتريايی اين شير عليه لاکتوکوکوس لاکتيس 2 ، اشريشياکلی، استافيلوکوکوس آرئوس و سالمونلا تيفیموريوم 3 مشاهده شده است.

 

عالیت ضد ویروسی

روتا ويروس  عامل بيشترين گاستروانتريت غيرباکتريايی در نوزادان يا گوساله ها در بيشتر نقاط جهان است.

شير شتر خام به عنوان مهارکننده قوی برای روتا ويروس انسانی است.

بيماریهای ميکروبی ناشی از مواد غذايی

بيماریهای انتقال يافته از طريق مواد غذايی که به بيماریهای با منشا غذايی نيز معروفند، امراضی هستند که در نتيجه مصرف مواد غذايی آلوده ايجاد میشوند. عفونتهای ناشی از مواد غذايی می تواند به صورت تهاجمی يا  غيرتهاجمی باشند. عفونت های غير تهاجمی (يا عفونت های سمی)  توسط ميکروارگانيسمهايی ايجاد میگردند که در روده تکثير يافته و توليد سم کرده و نزديکی آنها به ديواره روده باعث تسهيل توانايی آنها در توليد بيماری میگردد.

اين ميکرو ارگانيسم ها برای ايجاد بيماری نيازی به تهاجم به ديواره روده يا بافتهای بدن ندارند.

در عفونتهای تهاجمی، اگرچه بيماری در نتيجه تهاجم به ديواره رودهای ايجاد میگردد ولی ممکن است که ساير بافتهای بدن نيز مورد تهاجم قرار گيرند. در نوع ديگری از مسموميتهای غذايی سم در داخل ماده غذايی توليد شده و با مصرف غذای حاوی سم و بدون حضور باکتری، بيماری ميکروبی ناشی از مواد غذايی ايجاد میشود.

 

باسيلوس سرئوس

باسيلوس سرئوس باسيلی گرم مثبت، هوازی بی هوازی اختياری و متعلق به خانواده باسيلاسه – 1 که توليد هاگ می نمايد. اين باکتری سومين عامل بيماریهای غذا زاد است و قادر به توليد مواد خارج سلولی مانند لستيناز C و هموليزين 3 بوده که در شناسايی آن مفيد میباشند. اين باکتری مولد انتروتوکسين 4 های مولد اسهال و تهوع بوده و قادر به ايجاد سندرم اسهال و سندرم تهوع میباشد دو نوع انتروتوکسين مترشحه از باسيلوس سرئوس جدا شده است. يکی از اين دو انتروتوکسين نسبت به حرارت مقاوم بوده و دمای 126 درجه سانتيگراد را بيش از 90 دقيقه تحمل می نمايد و پس از يک تا 5 ساعت دوره کمون موجب استفراغ گرديده و اغلب پس از مصرف برنج آلوده در مصرف کنندگان بروز میکند.

استافيلوکوکوس آرئوس

استافيلوکوکوس آرئوس يک کوکسی گرم مثبت به قطر 5/1 – 5/0 میکرون است.

هنگام مشاهده ميکروسکوپی، سلولهای آن به صورت خوشه ای مشاهده میگردد. اين باکتری کاتالاز و معولا کوآگولاز مثبت بوده و در محيط کشت آگار خوندار توليد پيگمانزرد رنگ مینمايد. اين ميکروارگانيسم هموليتيک، توليد کننده نوکلئاز مقاوم به حرارت 3 و دارای توانايی تخمير بی هوازیمانيتول میباشد.

توانايی اين باکتری در شرايط خشکی از مهمترين خصوصيات اين باکتری در صنعت است.

استافيلو کوکوس آرئوس مقاوم به متی سيلين

استافيلو کوکوس آرئوس تهديد جدی در عفونتهای بيمارستانی به شمار می آيد و روند درمان عفونت های اين باکتری را با مشکل مواجه میسازد. اين باکتری نسبت به حرارت پاستوري زاسيون و بسياری از آنزيم های  پروتئوليتيک مقاوم بوده و می تواند در نمونه های غذايی برای مدت طولانی فعال بماند. متیسيلين، پنی سيلين نيمه مصنوعی و نسبت به آنزيمهای پنی سيلين ازمقاوم است.

 ليستريا مونوسيتوژنز

جنس ليستريا شامل شش گونه میباشد که در اين ميان ليستريا مونوسيتوژنز به عنوان يک پاتوژن انسانی شناخته شده است. اعضا اين جنس به صورت باسيل های کوتاه گرم مثبت و فاقد اسپور هستند. تمام گونه های ليستريا کاتالاز مثبت و اکسيداز منفی هستند. بر اساس تخمير قندها و هموليز خون، گونه های ليستريا از يکديگر تشخيص داده میشوند. تخمير گزيلوز، رامنوز، مانيتول و نتايج هموليز درمحيط بلاد آگار، در شناسايی ايزوله های ليستريا سودمند میباشند.

اشريشياکلی O157: H7

اشريشياکلی به خانواده انتروباکترياسه 2 تعلق داشته و يک باکتری ميلهای شکل گرم منفی و دارای تاژک اطرافی است. اين ميکروارگانيسم بی هوازی اختياری، اکسيداز منفی و اندول مثبت بوده و قادر به مصرف سيترات نيست. تخمير گلوکز و ساير کربوهيدراتها و توليد اسيد و گاز از ويژگی های اين باکتری به شمار میآيد. اين باکتری دارای سويه های مختلف از نظر فيزيولوژيکی میباشد.

 سودوموناس آئروجينوزا

سودوموناس آئروجينوزا، باکتری گرم منفی، هوازی، ميله ای و متحرکی است که توانايی استفاده از 30  يا تعداد بيشتری از ترکيبات ارگانيک را به عنوان منبع تغذي های دارد، در نتيجه اين باکتری توانايی زنده ماندن در وضعيت های سختی که برای رشد ساير باکتری ها مناسب نيست، را دارد.

توليد بوی شبيه انگور از ويژگی های اين ميکروارگانيسم به شمار میرود.


جهت مطالعه سایر مطالب به فروشگاه مراجعه نمایید

9 دیدگاه برای “شیر شتر و پروتئین ها

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.