عوامل موثر بر تنظیم دیابت

در این مقاله قصد داریم تا شما را با عوامل موثر بر تنظیم دیابت آشنا کنیم .

هورمون های موثر بر تنظیم دیابت

انسولین و گلوکاگون، دو هورمونی اند که از پانکراس یا لوزالمعده ترشح می شوند.
این دو هورمون در تنظیم دیابت و کنترل سطح قند خون، نقش مهمی داشته و مدیریت آن را بر عهده دارند. اگر سطح یکی از این هورمون­ها، بالاتر و یا پایین­تر از حد نرمال باشد، سطح قند خون، کاهش یا افزایش می یابد.

انسولین و گلوکاگون، در کنار هم به حفظ حالت هم ایستایی بدن، کمک می کنند.
هم ایستایی ، حالتی است که در آن شرایط درون بدن، ثابت می ماند. هنگامی که سطح قند خون بیش از حد بالا باشد، پانکراس انسولین بیشتری برای تنظیم دیابت ترشح می شود و هنگامی که سطح قند خون پایین باشد، ترشح پانکراس گلوکاگون بیشتری برای افزایش قند خون، رخ می دهد.

 

ساز و کار کنترل قند خون و تنظیم دیابت

بدن، کربوهیدرات های دریافتی از مواد مغذی را به واحد کوچکتری به نام گلوکز تبدیل می­کند، گلوگز، یک قند ساده است، که به عنوان منبع حیاتی انرژی عمل می­کند. قند خون در واقع، معیار سنجش میزان گلوکز خون است.میزان قند خون، در طول شبانه روز، متفاوت است، با این حال، انسولین و گلوکاگون آن را در محدوده­ی هموستئازی و سالم نگه می­دارند. کنترل قند خون تاثیر مثبتی در تنظیم دیابت دارد.

 

 

ساز و کار انسولین

انسولین از جمله هورمونی است که موجب تنظیم دیابت می شود. هنگامی که میزان قند خون بالاست، یعنی سلول های بدن، گلوکز خون را به درستی جذب نکرده اند و گلوکز، در جریان خون باقی مانده است. در این موارد، انسولین ترشح می شود. انسولین به سلول ها کمک می­کند تا گلوکز خون را جذب کنند و به این ترتیب، میزان قند خون کاهش می­یابد. سلول­ها از گلوکز­های جذب شده، در تامین انرژی بدن استفاده می­کنند.

ساز و کار گلوکاگون

گلوکاگون به عنوان دومین هورمون تنظیم کننده دیابت نقش موثری در روند تنظیم دیابت دارد. هنگامی که قند خون پایین است، پانکراس، اقدام به ترشح گلوکاگون می­کند. گلوکاگون، به کبد دستور می دهد گلوکزهای ذخیره شده خود را، آزاد کند. به این ترتیب، گلوکز ها آزاد شده، وارد جریان خون می شوند، و میزان قند خون را افزایش می­دهند.

مسئول آزادسازی هورمون­های انسولین و گلوکاگون، سلول­های جزایر لانگرهانس اند. پانکراس، دارای تعداد زیادی از این سلول­ها است. سلول­های جزایر لانگرهانس، انواع مختلفی دارند، از جمله سلول­های بتا، که آزاد کننده انسولین اند، و سلول­های آلفا که گلوکاگون آزاد می­کنند.

عملکرد انسولین، در تنظیم دیابت

سلول ها، بدون کمک انسولین، قادر به دریافت و استفاده از گلوکز نیستند. انسولین به گیرنده های سلول در بدن، متصل شده و به سلول دستور می­دهد تا باز شوند سپس به گلوکز اجازه ورود می دهند.افزایش هورمون انسولین، به کبد پیامی ارسال می­کند، که قند خون بالاست، کبد نیز در جهت تنظیم دیابت، گلوکز را جذب کرده، و آن را به مولکول ذخیره ای به نام کلیکوژن تبدیل می­کند.و همین طور، هنگامی که سطح قند خون پایین است، گلوکاگون به کبد دستور می دهد که گلیکوژن را به گلوکز تبدیل کند تا به این ترتیب، سطح قند خون، به حالت عادی بازگردد.

انسولین همچنین به عنوان رکن اصلی تنظیم دیابت، با رساندن آمینواسیدها به ماهیچه های آسیب دیده، باعث تسریع در بهبود آسیب می شود.به همین منظور پایین بودن سطح انسولین باعث می شود بهبود ماهیچه، به درستی انجام نشود.

به همین دلیل در افراد دیابتی­، روند تسریع زخم ها با سرعت بسیار کم انجام می شود.

 

 

انسولین و گلوکاگون، عملکردی برعکس یکدیگر دارند. گلوکاگون برای افزایش قند خون، با کبد در تعامل است، درحالی که انسولین با سلول ها در تعامل است و در جهت تنظیم دیابت، قند خون را کاهش می­دهد.

عوامل تخریب کننده تنظیم دیابت

تنظیم دیابت به هم می­خورد اگر:

• بدن به انسولین مقاومت نشان دهد.
• بیماری­های زمینه­ای داشته باشیم.
• از رژیم غذایی نامتعادل پیروی کنیم.
• بین وعده­های غذایی تاخیر زیادی بیندازیم
• برخی دارو­هایی مصرف کنیم که میزان قند خون را به هم می زنند.
• استرس بیش از حد داشته ­باشیم.
• به طور مرتب، قند خون را اندازه­گیری نکنیم.
• ورزش نکنیم یا بیش از حد معمول ورزش کنیم.

 

عدم کنترل دیابت و قند خون، می تواند باعث بروز مشکلات دراز مدت و کوتاه مدت شود، و حتی ممکن است به اندام های مهم مانند قلب، کلیه­ها، چشم­ها و اعصاب آسیب برساند. این یعنی بیماران دیابتی ممکن است در صورت عدم تنظیم دیابت، دچار بیماری های قلبی و سکته مغزی، بیماری های کلیوی، مشکلات بینایی و مشکلات عصبی رخ دهد. عدم تنظیم دیابت، در کودکان و نوجوانان نیز می­تواند به تاخیر در بلوغ بینجامد.

میزان قند خون استاندارد

 

	فرد سالم	فرد مبتلا به دیابت
قبل از صبحانه	100 میلی­ گرم در دسی لیتر	70 تا 130 میلی گرم در دسی لیتر
دو ساعت بعد از غذا	تا 140 میلی گرم بر دسی لیتر	تا 180 میلی گرم بر دسی لیتر
هنگام خواب	120 میلی لیتر بر دسی لیتر	90 تا 150 میلی لیتر بر دسی لیتر

 

 

تنظیم دیابت و تاثیر بر بدن

• عدم تنظیم دیابت، باعث ایجاد خارش در بدن می­شود
• ادرار بیش از حد معمول:

به دنبال عدم تنظیم دیابت، کلیه­­ ها، در پاسخ به افزایش قند خون بدن، با دستور دفع ادرار، سعی در دفع گلوکز دارد.

• تشنگی زیاد
• خستگی مفرد
• سردرد بی دلیل
• مشکلات گوارشی:

مانند اسهال، یبوست و یا هر دو

• کاهش یا افزایش وزن بی دلیل
• بهبودی آسیب آهسته
• خارش و خشکی پوست
• افزایش احتمال ایجاد عفونت
• نقص تمرکز
• تاری دید

انواع دیابت

دیابت هنگامی اتفاق می­افتد که بدن در استفاده از انسولین دچار مشکل شود، و یا به مقدار کافی انسولین تولید نکند.

دیابت نوع l

دیابت نوع یک، بیماری خود ایمنی است، که به دلیل بروز در سنین نوجوانی، دیابت نوجوانان نامیده می­شود.

این بیماری در اثر حمله سیستم ایمنی بدن، به سلول های بتای ترشح کننده انسولین پانکراس می­شود که به هم خوردن تنظیم دیابت می انجامد. در این بیماری به دلیل ناتوانی سلول ها در استفاده از گلوکز، میزان قند خون بالاست.

 

دیابت نوع  II

دیابت نوع دو، شایع ترین نوع دیابت است و تحت تاثیر شیوه زندگی و مشکلاتی از قبیل اضافه وزن، ایجاد می شود.

بدن افراد در این بیماری نسبت به انسولین مقاومت نشان می­دهد.

دیابت بارداری

نوعی دیابت است که در دوران بارداری ایجاد می­شود و علائمی شبیه به دیابت نوع دو را ایجاد می کند.

این نوع دیابت پس از بارداری از بین می­رود، با این حال، می تواند زمینه ایجاد دیابت نوع دو را ایجاد کند.

چگونگی تنظیم دیابت

افراد مبتلا به دیابت می­توانند با دریافت انسولین و رژیم غذایی مناسب، میزان قند خون خود را کنترل کنند.

داروهایی جهت تنظیم دیابت وجود دارد، که برخی از این دارو­ها، گلوکز را کاهش می دهند، یا از ترشح گلوکاگون جلوگیری می کنند. این داروها در کنترل دیابت و قند خون موثر اند، اما ممکن است نتوانند جایگزین انسولین شوند.

در صورت ابتلا به دیابت، جهت اقدام برای روند تنظیم دیابت، ابتدا به پزشک یا تیم مراقبت های بهداشتی دیابت مراجعه کنید. آن ها شما را از سطح قند خون مطلوب شما، که معمولا محدوده هدف نام دارد، آگاه می کنند. و شما باید سعی کنید میزان قند خون خود را تا حد امکان در محدوده مورد نظر حفظ کنید. این محدوده با افزایش سن تغییر می کند.

در طول روند تنظیم دیابت ، شما باید در طول روز چندین بار اقدام به اندازه گیری میزان قند خون خود کنید.

نکات لازم جهت تنظیم دیابت

برای تنظیم دیابت موثر باید :

• رژیم غذایی مناسب داشته باشیم.
• سبک زندگی خو را به سبکی سالم تغییر دهیم.
• برخی مکمل­­های موثر مصرف کنیم.
• برخی داروهای کنترل قند خون مصرف کنیم.
• سیگار را ترک کنیم، زیرا نیکوتین موجود در سیگار باعث افزایش مقاومت بدن نسبت به انسولین می شود.

• استرس را مدیریت کنیم. انجام مدیتیشن و یوگا، مصرف آب فراوان و تنفس عمیق به کاهش استرس کمک می کند.
• ورزش روزانه و مداوم، که باعث کاهش مقاومت بدن به انسولین می شود و امری مهم در تنظیم دیابت است. از جمله این ورزش­ها مانند: دویدن، پیاده­روی، شنا، دوچرخه سواری
• کاهش وزن، که البته باید با روش های استاندراد و معقول انجام شود.
• مصرف منابع فیبر، مثل: میوه ها، سبزیجات با پوست و لوبیا و غلات سبوس­دار
• کاهش مصرف کربوهیدرات ها مثل: برنج و نان گندم و سیب زمینی

مواد غذایی موثر بر تنظیم دیابت

• سیب یا گلابی

فیبر از جمله عناصر مفید در تنظیم دیابت است و برای اثرگذاری صحیح انسولین ضروری است و جزئی ضروری در رژیم غذایی افراد مبتلا به دیابت به حساب می آید. سیب یا گلابی منبع غنی فیبر هستند.

برای اثرگذاری بیشتر توصیه می­شود این میوه ها با پوست مصرف شوند.

• توت ها

مصرف توت در تنظیم دیابت بسیار مفید است. زیرا توت ­ها حاوی فیبر فراوان اند و همچنین از قند کمتری نسبت به سایر میوه ها برخوردارند.

• آووکادو

آووکادو حاوی اسیدهای چرب غیراشباع و آنتی اکسیدان هاست و همین طور منبع خوبی برای تامین فیبر است و در تنظیم دیابت بسیار موثر است.

• زغال اخته

 

• دارچین
• برنج قهوه ­ای

این برنج را می­توانید با گوشت و غذاها و یا با کیک یا کلوچه استفاده کنید.

• روغن های گیاهی

مثل روغن زیتون، روغن هسته­ی انگور، روغن دانه گشنیز، روغن نارگیل و روغن آووکادو

• حبوبات، که منابع سرشار از فیبر هستند.
• منابع کروم و منیزیم مثل زرده نخم مرغ و ماهی و گوشت

شیر شتر ( Camel milk)

شیر شتر از جمله لبنیات موثر برای تنظیم دیابت بوده و اخیرا ثابت شده که به دلیل وجود پروتئین های شبه انسولین برای بیماران دیابتی مناسب است. علاوه بر شیر شتر، مصرف پودر شیر شتر که به ان camel milk powder نیز گویند؛ در انواع غذاهای مرتبط یا مصرف انفرادی نیز خواص لازم را خواهد داشت.

 

• اوتمیل

اوتمیل از جمله غذاهایی است که عموما برای صبحانه یا میان وعده مصرف می شود. این ماده غذایی در ترکیبات خود دارای شیر و جو دو سر بوده که در تنظیم دیابت موثرند. در اوتمیل می توان از شیر شتر نیز استفاده نمود. اوتمیل نوعی صبحانه سالم و در عین حال فوری بوده که برای بهبود رژیم غذایی موثر است.

میوه خشک

تکرر ادرار از جمله مشکلات افراد دیابتی است. بنابراین مصرف میوه های کنترل کننده دیابت به طور تازه می تواند در بیرون منزل مشکلاتی را فراهم اورد. برای رفع این مشکل می توانید از میوه خشک استفاده کنید. علاوه بر میوه خشک میتوان در انواع کیک و مواد غذایی از پودر میوه های مناسب، جهت تنظیم دیابت استفاده نمود.

• زعفران

زغفران دارای عصاره هیدروالکلی بوده که در تنظیم دیابت و قند خون موثر است.

سخن آخر

برنامه مناسب جهت تنظیم دیابت و تاثیرگذاری آن برای هر فردی متفاوت بوده و به عوامل مختلفی بستگی دارد. به طور کلی برای تنظیم دیابت، ورزش روزانه بسیار مفید و موثر است. علاوه بر آن یک رژیم غذایی سالم که در آن کمترین مقدار شکر و غذاهای فرآوری شده وجود داشته باشد نیز کمک شایانی در تنظیم دیابت می کند. فراموش نکنید که باید به طور مرتب از میزان قند خون و وزن خود آگاهی داشته باشید.